استانی که بخش وسیعی از آن را مناطق بیابانی و نیمه بیابانی تشکیل داده و با آب و هوایی گرم و خشک، در شمال شرق کشور ایران قرار گرفته است. نام این استان با زعفران که آنرا طلای سرخ نامیدهاند، گره خورده است. کشت این محصول به خاطر شرایط آب و هوایی و نیاز کم آن به آب در نواحی جنوبی استان بیشتر است. ساختار زمینشناسی این استان به گونهای است که معادن زیادی را در خود جای داده، معادنی چون معدن فیروزه نیشابور که اهمیت و شهرت زیادی دارد، معدن سنگ آهن سنگان خواف که یکی از بزرگترین معادن سنگ آهن ایران و خاورمیانه است.
مرقد امام هشتم شیعیان، در مشهد مرکز استان خراسان است، و این باعث شده تا همه ساله تعداد زیادی مسافر و گردشگر خارجی و ایرانی، به خصوص در زمان مناسبهای مذهبی به این شهر سفر کنند، به گونهای که در این ایام جمعیت شهر مشهد به ۲ تا ۳ برابر معمول خود افزایش مییابد. این استان از دیرباز سرزمین علم و فرهنگ بوده است و علما و شاعران بزرگی چون فردوسی، خواجه نصیر، خیام و عطار در این استان میزیستهاند.
آثار و بناهای تاریخی متعدد در این استان، نشان از قدمت تاریخی منطقه دارد. بناهایی چون، آتشکده ریوند و چهارطاقی بازه هور، مجموعه بقایای معماری مذهبی دوره ساسانیان، خانقاه شیخ احمد جام، برج کرات، میل رادکان، مدرسه غیاثیه خرگرد ، رباط شرف، میل ایاز، تپه شادياخ، قنات تاریخی قصبه، آرامگاه خیام، عطار و خواجه ربیع، دهكده چوبين و مجموعه موزههای آستان قدس.
طبیعت در استان خراسان رضوی خاص و متفاوت است. شهرستانهایی چون نیشابور، بینالود، کلات نادری، قوچان، چناران، درگز و سرخس و… که در رشته کوههای بینالود و هزار مسجد قرار گرفتهاند، با جاذبههایی مانند: کوهنوردی، صخرهنوردی، غار نوردی، چشماندازهای طبیعی، آبشارها و… پذیرای گردشگران هستند. از طرف دیگر شهرستانهای بجستان، کاشمر، گناباد و بردسکن و … با داشتن گونههای خاص و متفاوت گیاهی، جانوری و پدیدههای طبیعی فراوانی چون آبهای گرم معدنی و غارهای آهکی، كويرهای نمك، منطقه حفاظت شده تندوره درگز و دریاچه بزنگان سرخس و نیز برخی پدیدههای انسانی مانند قناتها، آسبادها و کاروان سراهای قدیمی و امكان مطالعات نجومی، دیگر، مسافران زیادی را به سوی خود جذب میکنند. تپههای ماسهای این مناطق نیز دیدنی هستند.
خراسان رضوی به دلیل همجواری با کشور عراق و افغانستان علاوه بر میزبانی قومیتهای مختلف ایرانی مثل؛ ترک، کرد، ترکمن و بلوچ، مهاجرانی از این دو کشور را نیز در خود پذیرا شده است.
در قسمت شمال استان خراسان رضوی ترکمنها که بیشترشان اهل تسنن هستند زندگی میکنند و به زبان ترکمنی سخن میگویند. بخش وسیعی از خراسان رضوی محل سکونت کردها و ترکها است که شیعه هستند و به زبانهای مادریشان یعنی کردی و ترکی صحبت میکنند.
سبک پوشش مردمان خراسان رضوی با توجه به قومیتشان متفاوت است؛ در قسمت شمال استان هنوز هم پوشش قوم ترکمن به چشم میخورد و هستند کسانی که پوشش و فرهنگ قوم خود را حفظ میکنند. به دلیل قرار گرفتن قومیتهای مختلف در خراسان رضوی میتوان پوششهای اقوام مختلف را در آن دید.
زندگی ساکنین خراسان رضوی به خصوص ساکنین مشهد با هشتمین پیشوای شیعیان گره خورده و در بیشتر مراسم و آداب و رسومشان ردی از مذهب و اعتقادات به چشم میخورد. ساکنین خراسان رضوی در اجرای مراسم ماههای عزاداری بسیار پر شور ظاهر میشوند تا ارادت خود را به امامان شیعیان اعلام کنند.
بیشتر ساکنین این استان به دامداری و کشاورزی مشغول هستند و از این راه امرار معاش میکنند.
موسیقی در خراسان رضوی ریشهای عمیق و غنی دارد؛ خراسانیها در نواختن سازهای تار، دو تار، سهتار، سرنا و دایره و تنبک بسیار ماهر هستند و اجرای بیشتر مراسمشان با نوای سازهای سنتی و محلی همراه است. از ریشه داشتن و قدمت موسیقی این استان میتوان به نقارهزنی در حرم امام رضا (ع) هشتمین امام شیعیان اشاره کرد. همچنین در شرق استان هنوز هم آیینهایی چون رقص چوب اجرا میشود.
غذاهایی که خاص این استان هستند، کمهجوش سبزواری، حلیم عدس، ساطری پلو، آش بلغور شیر، آش تقویتی حلبه، توگی سرداغ، آش ماستی سبزوار، سردیگچه مشهدی، آش شله مشهدی، شیشلیک و خورشت ریواس.
قالی بافی ، گلیم بافی ، هرکارهتراشی، سبدبافی، پوستیندوزی، سنگ تراشی ، فیروزهتراشی و سفالگری از هنرها و صنایع دستی این استان هستند که همچنان به کار و فعالیت خود ادامه میدهند و در کنار محصولاتی چون زرشک و زعفران به عنوان سوغاتی مورد استفاده قرار میگیرد.