فرهنگ در پایتخت خوشنویسان ایران عطری از طبیعت و تمدن در کنار هم دارد. ساکنین قزوین به زبان فارسی، با گویش قزوینی صحبت می‌کنند همچنین در مناطقی از استان زبان ترکی، کردی و لری شنیده می‌شود که صاحبان این زبان‌ها مهاجران شهرهای مختلف ایران به قزوین هستند.

 از مشخصه‌های بارز فرهنگ، سبک لباس پوشیدن اهالی آن منطقه است که اعتقادات و شرایط آب و هوایی بر آن تاثیرگذار است. در گذشته پوشش مردان قزوین تشکیل شده بود از کلاه (که با توجه به وضعیت اقتصادی افراد جنس‌های متفاوتی داشته)، پیراهن سفید و ساده، تن پوشی به نام ارخالق که پیراهنی جلو باز و بسیار بلند بوده، شلوارهای گشاد و ساده و پاپوش‌شان گیوه‌هایی به اسم جوراب، آجیده و ملکی بوده است. لباس زنان قزوینی شامل؛ شلیته، یل که نیم‌تنه‌ای است از جنس پارچه تافته با ۱۸ دکمه فلزی، زیر شلیته‌ها شلوار سیاه می‌پوشیدند که در قسمت مچ پا تنگ و بالای آن گشاد بوده و پاپوش زنان گیوه‌های ظریف و کفش‌های چرمی بوده است؛ با پیشرفت شهرنشینی در استان، به ندرت لباس محلی این منطقه را می‌توان بر تن ساکنانش دید.     

مردم قزوین مسلمان و پیرو مذهب شیعه هستند، البته اقلیت‌های دینی هم در این استان زندگی می‌کنند.

در استان قزوین نهم شهریور را روز قزوین نام‌گذاری کرده‌اند تا آداب و سنت‌ها را با یادآوری این نکته که روزگاری در این روز قزوین توسط شاه طهماسب (دوران صفویه) به عنوان پایتخت ایران برگزیده شد، زنده نگهدارند.

اهالی قزوین از دیرباز مردمی معتقد و پایبند به آداب و رسوم بومی، ملی و مذهبی بوده‌اند و هستند؛ از مراسم و آیین‌های خاص استان قزوین، می‌توان به این موارد اشاره کرد، جشن تیرگان (در ۱۳ تیرماه جشنی برای برداشت محصولات کشاورزی، رقص چوب جنگ و کشتی پهلو به پهلو برگزار می‌شود)، مراسم چهارشنبه سوری، نوروزخوانی و کوسه گلین (در اواخر اسفند عده‌ای از مردم ترانه‌های کوتاه با مضمون نزدیک شدن بهار می‌خوانند و از مردم مژدگانی می‌گیرند)، سمنوپزان یکی از آیین‌های مذهبی و اصیل استان قزوین است که توسط زنان انجام می‌شود، پنجاه بدر (۱۹ اردیبهشت هر سال اهالی قزوین به دل طبیعت می‌روند و از خدا طلب باران می‌کنند)، چمچه خاتون (آیینی برای طلب باران)، جشن انار که در اواخر شهریور و اوایل مهر برای چیدن انار انجام می‌شود، جشن فندق مراسمی است برای برداشت فندق در اواسط مرداد، علاوه بر این آیین و مراسم بومی و محلی مراسم مذهبی هم با اعتقاد و ارادت خاص به پیشوایان دین اسلام در این استان برگزار می‌شود؛ برگزاری مراسم عزاداری در ماه محرم و صفر، برگزاری مراسم ماه رمضان و ... .

از جمله فعالیت‌های خاطره‌ساز در هر سفری،‌ خوردن غذاهای آن منطقه است. در استان قزوین غذاهایی چون قیمه نثار، کوکوشیرین، دگماج، آش دوغ، آش ماش پیازو را حتما باید امتحان کرد.

صنایع دستی این منطقه هنرهایی سنتی چون نقاشی و تذهیب، نقاشی پشت شیشه، نم‌نم دوزی، Shoemaker Weaving ، Golabatun ، پن‌ بافی (نوار بافی)، Zilu Weaving ، Kilim Weaving ، آینه‌سازی، قفل‌سازی و Wood Carving هستند که تا حدودی بیشتر آن‌ها هم‌چنان تولید می‌شوند. معروف‌ترین هنر در این استان خوشنویسی است.

برای تهیه سوغاتی می‌توان از شیرینی‌های خاص استان که بسیار زیاد و معروف هستند مثل؛ باقلوا لوزی، نان برنجی، نان نخودی، باقلوای پیچ، نان ولیعهدی و هم‌چنین صنایع دستی قزوین استفاده کرد.