روستای ماخونیک در جنوب‌شرقیبیرجند  قرار گرفته و دارای آب و هوایی بیابانی است. اهالی ماخونیک از طریق کشاورزی امرار معاش می‌کنند. شهرت این روستا به دلیل قد و قامت کوتاه ساکنانش است، به همین دلیل به نام روستای لی‌لی‌پوت معروف است.

سبک زندگی ساده و ابتدایی اهالی ماخونیک و همچنین آداب و رسوم آنان از جذابیت‌های این روستا است. شکل و ساختار خانه‌های ماخونیک از جاذبه‌های دیدنی این روستا به حساب می‌آید، خانه‌ها از نظر هندسی شکل و نمای خاصی ندارند، ارتفاع دیوار خانه‌ها همانند قامت ساکنان آن کم است. در ماخونیک آثار تاریخی نیز به چشم می‌خورد.

روستای ماخونیک در دامنه تپه قرار گرفته و خانه‌ها به طور فشرده‌ در کنار هم و در گودی زمین ساخته شده‌اند. کف خانه‌ها حدود یک متر از سطح زمین پایین‌تر و دارای یک در کوتاه چوبی است. بنابراین برای وارد شدن به خانه باید خم شد.  به دلیل سردسیر بودن این منطقه مردم خانه‌ها را كوچك و كم‌ارتفاع می‌ساختند تا گرم شدن خانه راحت‌تر صورت گیرد.
مردم منطقه ماخونیک با زبان فارسی و لهجه خاصی صحبت می‌کنند. مردم ماخونیک در سال‌های نه چندان دور  با ورود تکنولوژی‌های جدید و وسایلی مانند تلویزیون و ... مخالفت می کردند و آنها را گناه می‌دانستند. مردم این روستا در عین سادگی و مهربانی، بسیار سنتی هستند. شغل اصلی مردم روستا دامداری است و در کنار آن به کشاورزی نیز مشغول هستند، علاوه بر این تعدادی از اهالی در معادن سنگ کار می‌کنند. عمده محصولات کشاورزی منطقه شامل گندم، سیر، جو، شلغم، چغندر و زردک است و مردم این منطقه به میزان محدودی به کشت گوجه فرنگی، پیاز و زعفران نیز می‌پردازند.­ قالی بافی از مهمترین صنایع دستی روستا به شمار می‌رود. سایر مشاغل سنتی روستا شامل: سفالگری ، ریسندگی، تون بافی، جاروبافی و جوراب بافی است که هنوز هم کم و بیش وجود دارد.