Natural Point
Fin Garden
باغ تاریخی فین Kashan از زیباترین و مشهورترین باغ‌های ایرانی است. این باغ با سروهای بلند و باشکوه و جوی‌هایی با فواره‌های کوچک که در همه جای باغ گسترده‌اند، همراه با عمارت‌ها و کوشک‌های تاریخی زیبا و متعدد، نگینی درخشان و شگفت آور در شهر نسبتا گرم و خشک کاشان است. این باغ در منتهی‌الیه جنوب غربی شهر کاشان قرار دارد و از چشمه معروف سلیمانیه که مظهر آن با فاصله کمی در بالادست باغ مشروب می‌گردد. سابقه تاریخی این باغ را می‌توان منتسب به باغی دانست که طبق متون تاریخی از قرون اولیه اسلامی وجود داشته و پس از زلزله سال ۹۸۲ هجری قمری، کاشان روبه ویرانی و نابودی گراییده و محل آن اکنون به باغ کهنه معروف است. باغ فعلی به دستور شاه عباس اول صفوی که علاقه زیادی به کاشان داشته است در حدود سال ۱۰۰۰ هجری قمری و در محلی در بالا دست باغ کهنه و نزدیک به آن در مجاورت چشمه سلیمانیه بنا گردیده و در طول دوره‌های بعدی نیز عمارت‌های متعددی به آن اضافه شده است.
باغ فین که در حدود ۲۳۰۰ مترمربع مساحت دارد، با برج و بارویی مستحکم همراه با عمارت با شکوه و دو طبقه سردر ورودی، محصور گردیده است. فضای سبز درون باغ با خیابان کشی‌‌هایی که مسیر جوی‌های آب با فواره‌های کوچک زیبا در میان آن‌ها تعبیه شده‌اند به چهار بخش یا چهار باغ تقسیم شده است درختان بلند و سربه فلک کشیده سرو با عمری چند صد ساله و سیستم آبرسانی دقیق و منحصر به فرد و نحوه‌ی تنظیم فوران فواره‌ها جوی‌ها، از جمله ویژگی‌های بارز و مهم این باغ به شمار می‌روند.
در مرکزیت باغ کوشک بزرگ مسکونی که از بناهای اولیه باغ است قرار دارد و در مرکز آن حوضی است که آب از درون آن می‌جوشد و از طریق جوی‌ها به سایر نقاط باغ منتقل می‌گردد با توجه به شکل خاص مسیر حرکت آب از کانال زیرزمینی به درون حوض، این کوشک به نام شترگلو نیز خوانده می‌شود. در دو طرف این کوشک و بر روی محور میانی اصلی باغ دو حوض وسیع ساخته شده است.
تالار شاه‌نشین و حوض پیش روی آن که آب از سوراخ‌های کف آن به بالا فوران می‌کند و به حوض جوش معروف شده به همراه یک کوشک زیبا با تزیینات نقاشی در سقف و حوضی در میان، از بناهای دیگر این باغ هستند که در دوره قاجاری بنا شده‌اند. دو باب حمام در مجاورت یکدیگر در یکی از اضلاع باغ ساخته شده‌اند. در یک طرف محور میانی شرقی و غربی باغ نیز یک مجموعه اتاق که چند سالی است کاربری کتابخانه دارد و در طرف دیگر موزه باغ فین ساخته شده به سال ۱۳۴۶ قرار دارند. در این موزه اشیای گرانبها و ارزشمندی از تاریخ و تمدن ایران به نمایش گذاشته شده است.
باغ فین در سال‌های انتهایی دوره صفویه و در اثر حوادث مختلفی هم‌چون حمله افغان‌ها به ایران و نیز زلزله ویرانگر سال ۱۱۹۲ هجری قمری، دچار خرابی‌های فراوان گردید، ولی با عنایاتی که حکام دوره‌های بعدی به آن داشتند مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است. خلوت کریم‌خانی که ساختمانی است مسکونی در دوره زندیه و در زمان کریم‌خان‌زند احداث شد. در دوره قاجاریه و با به قدرت رسیدن فتحعلی شاه و نظر و توجهی که این پادشاه به آنجا کرد، باغ دوباره اهمیت خود را باز یافت. این شاه بر اثر دلبستگی‌هایی که به صفای باغ و زیبایی چشمه فین داشت دستور داد تا همزمان با ساختن مسجد مدرسه عظیم و زیبای سلطانی در کاشان خرابی‌های باغ را مرمت نموده و آنجا را زینت و آرایشی شاهانه بدهند. در مدتی که این مکان در حال تعمیرات و نوسازی بود خود شخصا برای سرکشی و تفرج در باغ حاضر می‌شد تا اینکه در سال ۱۲۲۶ هجری مرمت آن به پایان رسید. عمده‌ترین افزوده‌های دوران فتحعلی‌شاه به باغ فین عبارتند از:
نقاشی‌هایی که در شترگلوی صفوی به بنا افزوده شد، ساخت یکی از حمام‌های باغ به همراه مرمت حمام قدیمی آن، ساخت عمارت شترگلوی قاجاری (فتحعلی‌شاهی) در سمت جنوب غربی باغ و ایجاد خلوت نظام‌الدوله (حرمسرا) توسط دامادش علی محمد خان نظام‌الدوله.
این باغ در طول تاریخ میزبان وقایع مهمی چون تاج‌گذاری شاه اسماعیل اول، شاه عباس دوم صفوی بوده است ولی مهم‌ترین رویدادی که در باغ تاریخی فین اتفاق افتاده، شهادت تاسف‌بار میرزا تقی‌خان امیرکبیر در سال ۱۲۳۰ شمسی در حمام باغ است. امیرکبیر روزهای پایانی عمر خویش را در این باغ و در تبعید زندگی می‌کرد. حکم قتل وی که با تلاش بدخواهانش توسط ناصرالدین شاه قاجار صادر گردید هنگامی که وی در حمام مشغول استحمام بود با بریدن رگ دست ایشان اجرا گردید. این باغ تاریخی در سال ۱۳۹۰ جز فهرست آثار جهانی یونسکو به ثبت رسید.
تمامی اطلاعات در مورد باغ تاریخی فین کاشان، از سایت گردشگری شهرستان کاشان جمع‌آوری شده است.