کـَپوبافی از صنایع دستی استان Khuzestan و به خصوص شهر Dezful و روستاهای اطراف آن در منطقه شهیون است. هر چند این هنر دستی تا استان Hormozgan و شهر Minab هم ادامه دارد، اما بافتهای دزفول از زیبایی و ظرافت خاصی برخوردارند.
این محصول دستی علاوه بر این که در کلیه مراحلش دستان هنرمند زنان است که آن را میآفریند، مواد تشکیل دهنده آن نیز طبیعی و از همان منطقه تهیه میشود. برگهای تازه درخت خرما بخش اصلی محصول را تشکیل میدهد و در عین حال ازنوعی گیاه با نام «کرتک» هم استقاده میشود که هیچ آفتی ندارد. برای همین محصول نهایی بهداشتی بوده و فضایی برای رشد حشرات را به دلیل استفاده از گیاه کرتک فراهم نمیسازد.
در سالهای اخیر مردم برای این که محصولاتی رنگی تهیه کنند، گاهی از کامواهای رنگی به جای برگ خرما استفاده میکنند.
برگ درخت خرما را قبل از شروع به بافتن به مدت یک روز در آب خیس میکنند. برگها به رنگ سفید است، یعنی این برگها از شاخه تازهای که هنوز به طور کامل باز نشده است بریده شدهاند. شاخه درخت خرما در آغاز به شکل برگهایی جمع شده در کنار ساقه است، مثل بادبزنهایی که به صورت پلیسه جمع میشوند. هنگامی که برگها را از شاخههای جوان انتخاب کنیم بهدلیل آنکه هنوز تحت تاثیر نور آفتاب قرار نگرفتهاند سفید هستند و همچنین پهنای کمتری دارند. به این ترتیب، رنگ روشن و عرض کم برگها به راحتی بافت و خوش نقش کردن کپو کمک میکند. نکته قابل توجه این است که برگهای خرما را از بندرعباس میآورند زیرا برگهای موجود در دزفول برای حجم تولید موجود کافی نیست. علاوه بر این از نخهای کاموای رنگی نیز به جای برگ خرما یا برای ایجاد نقش استفاده میشود.
اما کرتک (Kertak) چیست؟ علفی هرز که دارای ساقه بلندی همچون گندم است که ساقه آن لاغر و کشیده و مثل نی دارای بند بند است. این گیاه در کنار جویبارها رشد میکند و دارای استحکام کششی به مراتب بیشتری نسبت به ساقه گندم یا جو است. کرتک ظاهرن خوراک هیچ حیوانی نیست و دچار آفت هم نمیشود و این خود نقطه قوتی برای محصول است. کرتک در دزفول میروید و هزینهای هم برای تولیدکنندگان ندارد و میتوانند آن را در همان محل زندگی خود تهیه کنند. کرتکها را جمعآوری و خشک میکنند. از کرتک برای مغز ردیفهای بافته شده در کپو استفاده میکنند. در واقع برگ درخت خرما به دور یک یا دستهای از کرتکهایی که کنار هم قرار گرفتهاند پیچیده میشود.
آغاز کار با مارپیچ کردن یا حلزونی کردن برشهایی از برگ درخت خرما است. وقتی این برشها را به شکل حلزون در دست خود جمع کنیم، ادامه آن از طرف دیگر محل قرار گرفتن کرتکها خواهد بود. یعنی آنکه کرتکها در درون باقیمانده این الیاف نازک قرار میگیرند و به هم بافته میشوند. الیاف برش خورده برگ خرما با سوزن نمره ۸ و برگهای لاغری که حکم نخ سوزن را دارند بافته میشوند و به تدریج نقطه آغازین ردیفهایی میشوند که به شکل حلزونی در کنار هم قرار میگیرند. دلیل استفاده از برگ خرما در ابتدای کار به جای کرتک هم انعطاف بیشتر برگهای خرما نسبت به کرتک است.