طالقان دارای آب و هوای سرد و خشک، با بارندگیهای فراوان است، که قرار گرفتن در سلسه جبال البرز و وجود خاک حاصلخیز باعث سرسبزی آن شده و باغهای زیادی را به وجود آورده است (باغهایی با میوههای: گردو، گلابی، سیب، ریواس، زیتون و بادا کوهی و...). دامنه جنوبی شاه البرز به طالقان مشرف است و همین باعث وجود رودخانههای زیادی شده است، بزرگترین رودخانه شاهرود ، حدود ۱۵ رودخانه کوچک که از چشمهها و برفابها سرچشمه میگیرند را با خود همراه میکند و تا سپیدرود میبرد. مهمترین رودخانه طالقان، طالقان رود است که از حاشیه جنوبی شهر عبور میکند و به شاهرود میریزد. چشمه آبگرم گنداب در شمال روستای دهدر در بالا طالقان و چشمه آبگرم در شمال روستای هرنج، از مشهورترین چشمههای آبگرم طالقان به حساب میآید. غار بزج در روستای بزج قرار دارد، غار کله سنگ که در آن منابع آبهای زیرزمینی دیده میشود، دخمه باستانی خلی زر، دخمه باستانی بادامستان، و آبشارهای شلبن در جنوب روستای بزج، آبشار ترنو در جزینان دربند و آبشار آسکان در روستایی به همین نام و آبشار سفیدآب در نزدیکی کوهی به همین نام در غرب قله شاه البرز، از مکانهای دیدنی شهرستان طالقان هستند، همچنین قلعههای زیادی وجود دارد که اکنون فقط آثاری از آنها باقی مانده است، از ۱۰۵ قلعهای که توسط اسماعیلیان تسخیر شد، ۳۵ قلعه آن در بخشهای طالقان و الموت و رودبار قرار دارد.
راهپیمایی در البرز از ویژگیهای جذاب طبیعت طالقان به حساب میآید. این شهرستان ارتفاعات و قلههای متعددی دارد که معروفترین آنها شاه البرز به ارتفاع ۴۲۰۰ متر است، که در شمال آن، هشت یخچال کوچک دیدنی وجود دارد، قلل لشکرک کوچک و لشکرک بزرگ و زرین کوه یا ماسه چال و کاهار بزرگ و کوچک از جمله قلههای معروف طالقان هستند.
مسیر کیلومتری از تهران به طالقان ۱۴۴ کیلومتر است. اگر از تهران به سمت این منطقه حرکت کنیم، با طی کردن اتوبان کرج به سوی قزوین و وارد شدن به جاده سمت راست آن و گذر از شهرهای کرج، هشتگرد و آبیک، چهار کیلومتر بعد از آبیک، به جادهای که منتهی به طالقان میشود، میرسیم. بعد از آن منطقه زیاران پس از طی ۲۸ کیلومتر از کناره اتوبان بر فراز گردنه ابراهیم آباد، (در این جاده میتوان سراسر دره طالقان را از بالا مشاهده کرد) و رسیدن به پست نیروی انتظامی مستقر در مسیر لار و جاده آسفالت فرعی شده به سمت غرب با گذشتن از آبادیهای سنگ بن و کمپ سر، به کناره دریاچه سد طالقان خواهیم رسید. کنار سد مکان مناسبی برای ایجاد کمپ و ماهیگیری است. زردپر، قزل آلای رنگین کمان و کپور از جمله ماهیهای دریاچه هستند. از طریق پلی که بر روی سد طالقان وجود دارد میتوان وارد روستاهای سوهان و کش شد.