اصفهان مردمانی دارد از جنس هنر، ذوق و خلاقیت، استانی با آثار و بنای تاریخی و معماری اصیل ایرانی، بی‌دلیل نیست که نصف جهان خوانده می‌شود.

اصفهانیان به زبان فارسی و با لهجه شیرین اصفهانی صحبت می‌کنند، مسلمانند و مذهب‌شان شیعه است البته اقلیت‌های مذهبی نیز در اصفهان زندگی می‌کنند. اصفهان از فرهنگ و تاریخی کهن برخوردار است، شاهدان این مدعا بناها و آثار تاریخی به جا مانده از دوران گذشته در این استان است.

یکی دیگر از نمادهای فرهنگ اصیل در یک منطقه لباس‌های محلی است که امروزه در اصفهان و دیگر استان‌ها به دلیل افزایش شهرنشینی به ندرت دیده می‌شود؛ اما هنوز هم در برخی روستاها و شهرهای کوچک استان‌ها مردمانی هستند که سبک پوشش سنتی را به سایر پوشش‌های مدرن ترجیح می‌دهند. لباس محلی زنان در اصفهان شامل؛ دامن کوتاه از جنس مخمل به رنگ قرمز با چین‌های زیاد، پیراهن به رنگ شیری که با گلدوزی تزیین شده، زنان مسن شلوار نخی مشکی رنگ و جوانترها به رنگ سفید می‌پوشند، حجاب‌شان با چارقدی است که گلدوزی شده و آن هم به رنگ شیری است؛ لباس سنتی مردان اصفهان؛ شلوار مشکی گشاد، پیراهنی به رنگ سفید، جلیقه کوتاه مشکی و یک کلاه نمدی؛ در زمان سرد شدن هوا یک قبای بلند ساده بر روی لباس‌های اصلی می‌پوشند و کمرشان را با شال ابریشمی می‌بندند.

از بخش‌های زنده و مهم فرهنگ هر منطقه موسیقی است، اصفهان دارای مکتبی در موسیقی اصیل ایرانی است، همچنین اساتید به نام و چیره‌دست این استان آثاری زیبا و مانا را خلق کرده‌اند که مایه افتخار هر ایرانی به خصوص اصفهانیان است.

آداب و آیین‌های بومی در اصفهان با شور و شوقی خاص برگزار می‌شود؛ مراسمی چون، گلاب‌گیری که همه ساله اواسط اردیبهشت ماه در شهرهای اصفهان انجام می‌شود و یکی از با قدمت‌ترین مراسم این منطقه است. شهرکاشان  که به گل‌ محمدی و گلابش شهره است.

جشن برداشت محصول یا حکومت زنان در روستای افوس اصفهان اواخر فصل بهار برگزار می‌شود، تعیین روز برگزاری جشن برداشت محصول به صلاحدید و نظر تعدادی از زنان مسن و گیس سفید انجام می‌شود؛ با اعلام روز جشن شور و شوق و تدارکات خاصی در روستا بر پا می‌شود. آداب و رسوم بومی و ملی زیادی در مناطق اصفهان برگزار می‌شود مثل؛ شب اسفند، آتش افروزی و جل جلانی، چله بزرگ و کوچک، اسنبدی کاشان، عید نوروز، چهارشنبه سوری و ... .

همچنین مردم اصفهان پایبند به برگزاری مراسم مذهبی هستند، آیین‌‌های عزاداری و ولادت‌های امامان شیعیان، اعیاد مذهبی، مراسم ماه رمضان و ... در اصفهان نیز همانند سایر نقاط ایران انجام می‌شود.

یکی از جذاب‌ترین قسمت‌های فرهنگ هر استان سفره غذا و خوراکی‌های سنتی آن منطقه را در بر می‌گیرد، از معروف‌ترین غذاهای سنتی اصفهان می‌توان از؛ بریانی، کله جوش، خورش ماست، آش سماق، خورش نخود آله و آبگوشت لوبیا نام برد.

صنایع دستی اصفهان شهرت جهانی دارد. در این استان، هنرمندان زیادی در زمینه گلیم‌ بافی ،‌ قلاب‌دوزی، ملیله کاری ، خاتم‌کاری و کاشی‌سازی فعالیت می‌کنند. علاوه بر صنایع دستی می‌توان از شیرینی‌های مخصوص اصفهان مثل گز، پولکی، شیرینی برنجی و کرکی برای سوغاتی استفاده کرد.