آذربایجان شرقی در ناحیه شمالغربی ایران قرار دارد و پل ارتباطی ایران با کشورهای منطقه قفقاز و اروپا است. مانند سایر استانهای شمال غربی این استان نیز از موهبت کوههای بلند برخوردار است که سبب شده است تا آب و هوای معتدل و تا حدودی سرد داشته باشد.
آتشفشان خاموش سهند که از میان دشتی سرسبز و زیبا سربرکشیده است یکی از شاخصترین مناطق دیدنی طبیعی این استان است. به مدد دشتهای کوهپایهای، دامداری یکی از مشاغل پر رونق در این منطقه است و لبنیات این منطقه شهرتی فراگیر دارند. پنیر لیقوان تبریز محصول همین منطقه است.
از سوی دیگر دریاچه ارومیه، همچون نگینی فیروزهای که در مرز بین این استان و آذربایجان غربی میدرخشد، از جمله جاذبههای زیبا و منحصر به فرد این منطقه است.
آنچه سفر به آذربایجان شرقی را هیجانانگیز میکند، مشاهده مدام جاذبههای متنوع آن است؛ طبیعتی بکر با آبشارها، چشمهها، غارها. جاذبههایی چون، آبشار آسیاب خرابه، چشمه آبگرم درمانی بستانآباد، تالاب قوريگل (تالاب خشک) و ... .
از طبیعت که بگذریم، جاذبههای فرهنگی نیز در این استان کم نیستند. روستای کندوان، از جمله دیدنیهای این منطقه است که هر گردشگری را به خود فرامیخواند. مجموعه کلیساهای جلفا از مجموعه آثار ثبت جهانی در میان دشتهای سرسبز و در کنار رود مرزی ارس قرار دارد.
شهر تبریز ، نیز حکایتی دیگر دارد از دیدنیهای مختلف طبیعی و تاریخی تا صنایع دستی که در این میان فرش تبریز شهرتی عالمگیر دارد و هیچ بینندهای نیست که زبان به تحسین این دستبافتههای حیرتانگیز باز نکند.
مردمی از نژاد آریایی، با اصالت و شهره به خانواده دوستی و تعصبی از جنس آذری.
فرهنگ و آداب و رسوم در آذربایجان شرقی همانند دیگر مناطق، وابسته به شرایط جغرافیایی و پیشینه تاریخی اقوام ساکن در آن منطقه است، آذربایجان شرقی مرز میان ایران و کشورهای آذربایجان و ارمنستان است و طبیعی است که آداب و فرهنگ این منطقه در گذر زمان و با توجه به دستاندازیهای قومهای مختلف به این استان دچار تغییر شده باشد، اما با تمام این تفاسیر این استان یکی از با اصالتترین فرهنگها را داراست.
مردم آذربایجان شرقی مسلمانند و پیرو مذهب شیعه هستند، همچنین اقلیتهای مذهبی نیز در این استان زندگی میکنند.
زبان مادری مردمان آذربایجان آذری است، البته نوع بیان یا همان لهجه آذریها در مناطق مختلف متفاوت است.
یکی دیگر از ویژگیهای آذربایجان شرقی لباس سنتی مردم این استان است که بارزترین مشخصه این قوم به حساب میآید، سبک و انتخاب پوشش، ارتباط مستقیم با شرایط جغرافیای و آب و هوای منطقه دارد. لباس بومی زنان در این استان شامل؛ پیراهن (کوینک) و دامن چیندار بلند (تومان)، جلیقه، چارقد یا همان روسری بزرگ و گالش که همان کفش بدون پاشنه است، پارچهای که برای دوخت لباس زنان به کار میرود دارای رنگهای شاد و گلدار است.
لباس محلی مردان در این استان شامل؛ کلاه یا پاپاخ، عرقچین، پیراهن سفید یا کوینک، لباسی شبیه به کت به نام بیغب کوینک، پالتو یا اویمادن و چاروق و چوست برای پاپوش است.
در حال حاضر و با افزایش فرهنگ شهرنشینی در بیشتر شهرها لباسهای سنتی اقوام مختلف کمتر دیده میشود، اما هنوز هم اهالی روستاهای آذربایجان شرقی فرهنگ کهن آذری را زنده نگهداشتهاند و به سبک نیاکانشان لباس میپوشند.
موسیقی و نغمهها بخش جدا نشدنی از فرهنگ هر منطقه است و نمادی زنده از تاریخ گذشتگان است، آذربایجان شرقی یکی از مناطقی است که مالک گنجینهای کهن در موسیقی است و شاهد این مدعا عاشیقهای این اقیلمند. عاشیقها هنرمندانی هستند که علاوه بر نواختن ساز، شاعر، خواننده، هنرپیشه و داستانگو نیز هستند و در یک کلام عاشقند. در برگزاری بیشتر مراسم و آیینها در این استان، عاشیقها نقش پررنگی دارند و شور و نشاط را با نوای سازشان در کالبد آیین میدمند. معروفترین ساز آذربایجان قوپوز است که شبیه تار و کمانچه است و نُه سیم دارد. قوپوز بر سینه عاشیق مینشیند و از عمق جان عاشیق سخن میگوید.
مردم این استان پایبند به آداب و آیینهای ملی و مذهبی هستند و از میان این رسمها میتوان به؛ مراسم چهارشنبه سوری، عید نوروز، چله کوچک، شب چله و... برگزاری ماههای عزاداری (محرم و صفر)، اعیاد مذهبی (قربان، فطر، غدیر و ...) اشاره کرد که هر کدامشان با آداب خاص مردم آذربایجان اجرا میشوند.
صنعت قالی بافی یکی از صنایع مهم در این منطقه است که قدمتی طولانی دارد چنانکه، شهر تبریز شهر جهانی بافت فرش است. فرشهای ابریشمی و پشمی که در شهرستان هریس بافته میشوند شهرتی جهانی دارند. صنعت مهم دیگر اهالی آذربایجان گلیم بافی است. گلیمهای سوماک که با طرح ها و نقشهای مخصوص همین منطقه بافته میشوند. گلیم شاهسون مهمترین گلیم این منطقه است.
صنایع دستی و انواع خوراکیها همچون باسلوق مراغه، قرابیه تبریز، نوقای تبریز که محلیها آنرا «لوکا» میگویند، ربس، شیرینی کنجدی، شکلات تسبیحی، پنیر لیقوان، ترشی زغالاخته شهرستان کلیبر، آجیل تبریز و انواع خشکبار را میتوان به عنوان سوغاتی تهیه کرد.