خاتم‌کاری
خاتم به چند ضلعی‌های منظم با تعداد اضلاعی متفاوت در رنگ‌های مختلف گفته می‌شود. خاتم‌کاری از هنرهای دستی دقیق، ظریف و پر مشقتی است که به دقت و حوصله زیاد خاتم‌کار نیاز دارد. مهم‌ترین مراکز خاتم‌کاری در ایران اصفهان ، شیراز و تهران هستند.
در اصل با چیدمان دقیق مثلث‌هایی که جنسشان چوب، فلز یا استخوان است اشکال هندسی با اضلاعی متفاوت کنار هم به وجود می‌آیند و نقشینه‌ایی زیبا را روی سطح جسم پدید می‌آورد. هر چه مثلث‌هایی که سطح جسم را آراسته‌اند ظریف‌تر و منظم‌تر باشند، درصد مرغوبیت خاتم بالاتر خواهد بود.
برای ساخت یک طرح ساده و کوچک خاتم حداقل سه مثلث و برای بزرگترین خاتم حداکثر ۴۰۰ مثلث نیاز است.
مواد اولیه مورد نیاز برای ساخت خاتم شامل: انواع چوب مثل؛ آبنوس، فوفل، گردو، بقم، عناب، نارنج و ...، انواع استخوان که برای استحکام بیشتر کار استفاده می‌شود مانند: استخوان و عاج فیل، استخوان شتر و اسب، مفتول‌های فلزی از نوع: برنج، آلومینیوم و ...، صدف، سریشم، لاک.
ابزاری که برای ساخت خاتم استفاده می‌شوند شامل: دستگاه برش چوب، اره، سوهان، رنده، پرس، گیره، خط‌کش قفل، مقار و انواع چسب.
چوب‌هایی که برای کار انتخاب می‌شوند باید بدون گره و ترک باشند تا اشکال هندسی یک دست و منظم از برش چوب‌ها به دست آید.
کار با انتخاب چوب و انواع استخوان‌ها در رنگ‌های مختلف شروع می‌شود، در مرحله بعد با ابزار مخصوص؛ چوب و استخوان را (در ابعاد: طول ۳۰ سانتی‌متر و قطر ۱ تا ۲/۵ میلی‌متر) برش می‌دهند، از این برش‌ها مثلث‌هایی یکسان و یکدست تهیه می‌شود و سپس اضلاع این مثلث‌ها سوهان‌کاری می‌شوند تا صاف و یکدست شوند، مفتول‌های فلزی در اندازه‌های ۷۰ سانتی‌متری برش می‌خورند و به شکل شیارهای مثلثی شکل در می‌آیند و زمینه کار برای سوار شدن قطعات برش خورده آماده می‌شود، کار با چیدمان و چسباندن مثلث‌ها روی قطعه چوبی نازک با کمک سریشم دنبال می‌شود تا طرح و نقش از قبل طراحی شده شکل بندد، با رسیدن به این مرحله از کار ورقه خاتم کاری شده را روی اجسام مختلف مثل: جعبه، میز، صندلی، قاب و ... می‌نشانند. در انتهای کار سطح کار را برای براق شدن و محافظت از کار روغن‌کاری می‌کنند.
در برخی خاتم‌کاری‌ها در قسمت‌هایی از پرداخت طلا، نقره و عاج را به کار می‌گیرند که نشانه مرغوبیت بیشتر خاتم کاری است. از میان گل‌هایی که بر روی خاتم‌کاری نقش می‌بندند می‌توان به: خاتم پره وارو، پره‌ای، ابری، نه گلی لایه‌دار، شش و لوز، بُته جقه‌ایی، خاتم دو رنگ و ... اشاره کرد.
