بنای موزه ملی Kashan با زمینی به مساحت ۷۰۰ مترمربع و زیربنای ۵۷۰ مترمربع در ضلع غربی مجموعه تاریخی Fin Garden و در انتهای یکی از دو محور اصلی آن قرار دارد. موزه بر روی خرابههای خلوت نظامالدوله ساخته شده است. نظامالدوله صدر اصفهانی داماد فتحعلی شاه و حاکم شهر کاشان در سال ۱۲۴۲ ه.ق بوده است و این بنا به دلیل شرایط نابسامان سیاسی دوره مظفرالدین شاه و ضعیف شدن حکومت مرکزی و به قدرت رسیدن یاغیان در منطقه کاشان متروکه و سپس تخریب شد. در سال ۱۳۳۷ به پیشنهاد و دعوت آقای سیدمحمدتقی مصطفوی مدیر کل باستانشناسی کشور و با حضور افراد سرشناس و فرهنگ دوست کاشان و نطنزی از جمله آقای احمد مدیر نراقی در Tehran ، انجمنی به نام انجمن حفاظت از آثار تاریخی کاشان ایجاد گردید. از جمله تصمیمهای مهم این انجمن احداث بنای موزه ملی کاشان در ضلع غربی مجموعه تاریخی باغ فین کاشان با مساعدت افراد نیکوکار و علاقهمند میباشد. احداث بنای موزه پنج سال طول کشید و در سال ۱۳۴۶ افتتاح گردید.
ساختمان موزه دارای دو طبقه همکف، زیرزمین و یک ایوان یکپارچه در سه ضلع جنوبی، غربی و شمالی با ستونهای متعدد میباشد، این ایوان چند سال بعد از احداث موزه توسط استاد حاج ابوالقاسم قلمانی ساخته شده و به بنای موزه الحاق گردیده است. طبقه همکف با فضاهای مختلف قسمت اصلی و نمایشگاهی موزه را تشکیل میدهد، فضای میانی موزه با سقف گنبدی و چهار نورگیر در چهار طرف آن پوشانده شده است. در معماری موزه از نشانههای معماری اصیل ایرانی اسلامی و به طور مشخص از نورگیرهای Boroujerdi House الهام گرفته شده است، طبقه زیرزمین نیز به مخزن موزه اختصاص دارد. در سال ۱۳۸۵ به منظور مرمت و ساماندهی موزه به طور موقت تعطیل گردید. در این طرح نسبت به تعویض کففرش بام و ایزوله نمون آن کففرش جدید داخل فضای موزه، نصب سقف کاذب، رنگکاری بدنههای داخلی، تعویض درب موزه به درب چوبی، اقدام گردید و همچنین موزه به سیستم اعلام حریق، اعلام سرقت و دوربین مدار بسته و نورپردازی مناسب مجهز شد. بعد از اتمام طرح ساماندهی، موزه در نخستین روز سال ۱۳۹۰ بازگشایی شد.
برخی از اشیا موزه توسط هنرمندان و افراد علاقهمند منطقه کاشان و شهرهای اطراف اهدا شده و برخی توسط موزه ملی، موزه هنرهای تزیینی تامین گردیده است. با توجه به اشیا موجود، موزه به پنج بخش باستانشناسی، دوران اسلامی، بخش منسوجات، بخش کتابت و نسخ خطی و بخش معاصر تقسیم شده است.
بخش باستانشناسی: پیش از تاریخ و دوران تاریخی. در این بخش تعدادی آثار سفالی و فلزی مکشوفه از تپههای باستانی سیلک کاشان که در جریان کاوشهای پرفسور گریشمن و دکتر ملک شهمیرزادی کشف گردیده و به نمایش گذاشته شده است. علاوه بر آن آثاری از تپه اسماعیلآباد Qazvin ، تپه خوروین قزوین، آثار مفرغی Lorestan و جلگه Khuzestan به نمایش گذاشته شده است.
دوران اسلامی: آثار موجود در این بخش شامل سفالهای لعاب دار ساده و رنگی کاشان، گرگان، آثار فلزی دوره ایلخانی و صفوی، آثار سنگی و ظروف شیشهای ظریف و زیبا و تعدادی کاشی با لعاب فیروزهای و زرین فام که مربوط به کاشان و خاندان ابوطاهر میباشد.
بخش منسوجات: کاشان در دوره صفوی و قاجاری از مراکز مهم پارچه بافی ایران به شمار می آمد. Velvet Weaving و Brocade Weaving از جمله منسوجاتی بودند که در کاشان بافته شده و به مناطق دیگر صادر میگردید. در این بخش نمونههایی از پارچههای مخمل و زری بافت قدیم و جدید در معرض دید قرار دارد.
بخش کتابت و نسخ خطی: در این بخش نسخ و مرقعات نفیسی از دورههای مختلف و با خطوط متفاوت به نمایش گذاشته شده است که میتوان به سه جلد قرآن به خط کوفی اولیه، دو جلد قرآن دیگر در قطع جیبی، وزیری با خط و تذهیب بسیار زیبا و قوی و چند نمونه فرمان شاهان قاجاری اشاره کرد.
بخش معاصر: آثار موجود در این بخش شامل تعدادی گلدان لعاب دار منقوش به تصاویر شخصیتهای داستانهای کهن ایران، کاشیهای معرق، کاشی مشبک، کارهای Inlay استاد صنیعالخاتم و چند هنرمند دیگر که کارهای خود را به موزه اهدا نمودهاند میباشد.
اطلاعات نوشته شده برگرفته از دادههای موزه ملی کاشان است.