جنوبیترین شهر استان خراسان جنوبی ، شهری کویری که در دشتی وسیع قرار گرفته و فاصله زمانیاش با بیرجند ، مرکز استان، دوساعت است. آثار تاریخی و طبیعی مهم نهبندان و روستاهایش را میتوان در سه روز دید و از همنشینی کویر و درختان نخل لذت برد.
این شهر کویری به کوههای گرم و قلعه شاهدژ و همچنین شاهکوه و کوههای استند راه دارد. با آب و هوایی گرم و خشک که عاملی برای تولید محصولات کشاورزی چون خرما، پسته، زعفران، زرشک، انار و عناب شده است.
در سه روز میتوان نهبندان و روستای تاریخی اطراف آن را مشاهده کرد. روز اول از بناهای داخل شهر شروع کنید. یکی از آثار مشهور، قلعه نهبندان است که در پنج کیلومتری شرق شهر قرار گرفته و یادگاری از دوران اشکانیان است، این قلعه از خشت و آجر ساخته شده و الگویی برای بررسی معماری و زندگی شهری است. خانه تقوی و خانه سالاری که قدمتشان به دوران قاجار میرسد در بافت تاریخی شهر قرار دارند. در خانه سالاریها موزه مردمشناسی را بازدید کنید. بعد از آن از روستای خوانشرف، که در حاشیه کویر و در نزدیکی سیستان و بلوچستان ، قرار گرفته دیدن کنید. موقعیت جغرافیای این روستا به گونهای است که بادهای ۱۲۰ روزه سیستان، از خرداد تا شهریور ادامه دارد و مکان پیدا نشدهایی برای تولید آرد ساخته شده است، این آسبادها قدمتشان به دوران قاجار میرسد. شب را در نهبندان سپری کنید.
فردای روز بعد به دیدن روستای کویری ده سلم بروید. روستایی که در ۸۵ کیلومتری جنوب غرب نهبندان و در کنار بیابان لوت قرار دارد و یکی از شگفتیهای آن نخلهای بلندقامتی است که در دل کویر جان گرفتهاند. در گوشهای از این نخلستانها قلعهای قدیمی قرار دارد که دیوارهای آن همچنان ایستادهاند. روستایی با خانههای گلی و گنبدی که آرامش کویر را به هر بینندهای میبخشد. جادهای که از نهبندان به دهسلم میرسد یکی از زیباترین جادههای ایران است که در یک طرف آن کویر و ماسههای شنی قرار گرفته و در طرف دیگر کوههایی رسوبی به رنگ خاکستری و سفید، این کوهها به کوه های مریخی یا مینیاتوری شهرت دارند، در طول مسیر میتوانید از دیدن آنها لذت ببرید و در صورت تمایل توقفی داشته باشید. دریاچه نمک دهسلم جایگاه پرندگان آبزی زیادی است که در فصل مهاجرت میتوان حواصیل سفید و خاکستری و خوتکا را دید. شب را در دهسلم بمانید. دیدن آسمان پرستاره روستای کویری به همراه موسیقی دلنشین شب سکوت کویر استاد شجریان به دل هر دوستدار طبیعتی آرامش و راحتی خیال میبخشد.
در آخرین روز سفر، دو قلعه و قنات معروف روستا را ببینید و اگر خواستید تنی به آب آن بزنید. این حوضچه حمام روباز مردم این روستا است. عروسکهای حصیری، کلاه و سبدهای متنوع از سوغاتیهایی هستند که میتوان از این دیار به یادگار داشت. پیرزنان و زنان روستا با گشادهرویی از شما دعوت میکنند تا به تماشای بافت عروسکهایشان بنشینید. در ۳۵ کیلومتری جنوب روستا و در شرق بیابان لوت، تپههای ماسهای که به مکان پیدا نشد شهرت دارند، قرار گرفته، این تپهها بلندترین هرمهای ماسهای ایران هستند که در کنار کلوتها و تلگز، تصویری خیالانگیز در ذهن باقی خواهند گذاشت. بعد از دیدن ریگیلان به سمت نهبندان حرکت کنید. بهترین فصل برای این سفر بهار و پاییز است.