فرهنگ شهر ملایر
به استناد آمار دفتر سیاسی استانداری همدان ، اکثریت مردم شهرستان ملایر از اقوام فارس هستند. اقوام ترک نیز در روستاهای شمالی این شهرستان سکونت دارند.
زبان و گویش
گویشی که مردم شهر ملایر به آن تکلم می‌کنند "ملایری" نام دارد. این گویش دارای اشتراکات فراوان با زبان لری و لهجه همدانی است. "فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی" و "فرهنگ لغت بزرگ اسلامی" این گویش را به "پارسی میانه" نزدیک می‌دانند. "دانشنامه ملایر" گویش ملایری را دنباله "زبان مادی" دانسته است.
ساکنان برخی از روستاهای ملایر به زبان‌های لری و لکی تکلم می‌کنند. "زندی"، "کردی"، "ترکی ملایری"، "کسبی" و "ننجی" از دیگر گویش‌های رایج در سطح شهرستان ملایر است.
دین
اکثریت مردم ملایر شیعه دوازده امامی هستند و اقلیت بسیار محدودی یهودی مذهب نیز در این شهرستان سکونت دارند.
آداب و رسوم
آداب و رسوم ملایری‌ها به هموطنان لر زبان شبیه و دارای اشتراکات فراوانی با آن است. در ملایر نیز همانند دیگر شهرهای این مرز و بوم آیین باستانی با آیین اسلامی تلفیق شده است. ملایری‌ها نیز نوروز و یلدا را با شکوه بسیار برگزار می‌کرده‌اند. آیینی که امروزه با فرهنگ زندگی مدرن آمیخته شده و به شکوه و زیبایی گذشته نیست. از جمله این مراسم زیبا می‌توان به "چله‌زری" اشاره کرد. در ملایر شب چله را چله‌زری می‌گفتند. در این شب خانواده‌ها شام را زودتر از همیشه صرف می‌کردند و دو بشقاب نقل رنگارنگ را بر روی کرسی می‌گذاشتند. هر یک از اعضای خانواده با این نیت که تا شب چله سال بعد هم‌چون شمع روشن دل بمانند، شمعی را روشن کرده و درون سینی روی کرسی قرار می‌دادند. سپس به قید قرعه یکی از دختران دم بخت را انتخاب کرده و بر وی رخت عروسی می‌پوشاندند و بر تختی که روی بام قرار داده بودند می‌نشاندند. این عروس "چله‌زری" خوانده می‌شد. نوازندگان گرداگرد چله زری جمع می‌شدند و می‌نواختند و مردم آبادی نیز ترانه می‌خواندند. پس از آن از هر خانه شمعی آورده و در اطراف چله‌زری روشن می‌کردند و هر یک از زنان و مردان دست بر روی شمع می‌گرفتند و بر صورت می‌کشیدند و می‌گفتند: "چله‌زری! زردی ما از تو، سرخی تو از ما، بر محمد و آل محمد صلوات". پس از سوختن شمع‌ها، مادر چله‌زری نقل‌های رنگارنگ بر سر او می‌ریخت و مردم نقل‌ها را بر می‌چیدند و از یکدیگر می‌قاپیدند.
سوغات و صنایع دستی
ملایر خطه تاکستان‌های وسیع است و مقام اول تولید و صادرات انگور را در کشور دارد. ۶۰ درصد جمعیت این شهرستان در باغات و مزاراع به باغداری و کشاورزی اشتغال دارند. از سوغات ملایر می‌توان به کشمش، باسلق، شیره انگور، عسل و گردو اشاره کرد. "نظامی گنجوی" درباره شیره ملایر این‌گونه سروده است:
امان از یاد دوشاب ملایر که آب آرد در کام جلایر
گیوه بافی ، قالی بافی ، گلیم بافی و منبت کاری از صنایع دستی ملایری‌هاست. صنعت مبل سازی در ملایر و بیشتر روستاهای آن رواج بسیار دارد.
