کردستان با فرهنگی غنی جایگاه مردمانی مسلمان و بیشتر سنی است. اقلیتهای مذهبی نیز در این استان ساکن هستند. زبانشان کردی است و گویشهای متفاوتی دارند، کرمانجی، کرمانشاهی و گورانی.
با توجه به وسعت مناطق کردنشین، تنوع زبان کردی موجب غنای ادبیات، شعر و موسیقی آن شده به گونهای که موسیقی کردی یکی از اصیلترین موسیقیهای ایران محسوب میشود. موسیقی جزیی از زندگی مردم کردستان است، در مراسم و اجرای آیینها نوای موسیقی و اشعاری شورانگیز، در کنار رقصهای کردی جذابیت مراسم را چندین برابر میکند.
از گذشتههای دور شعر و موسیقی با خون مردم کردستان عجین بوده و اولین نماد کهن بودنش لالایی خواندن مادران این خطه است که شعر و آوای نیاکان را با روح کودک خود پیوند میزند تا کودکش از درون گهواره با آوای فرهنگش پرورش یابد. مردم کردستان یکی از زیباترین و جذابترین پوششهای بومی در ایران را به نام خود ثبت کردهاند.
لباس مردان کرد از نیم تنهای به نام چوخه، پانتول (شلواری گشاد با دمپایی تنگ)، ملکی (پیراهنی بدون یقه)، پشتون (پارچهای که به دور کمر میبندند) و سربندی به نام سروین که به سر میبندند تشکیل شده؛ زنان کرد یکی از زیباترین و رنگینترین لباسهای بومی زنان را در بین اقوام ایرانی دارا هستند که شامل: جافی (شلواری گشاد)، کلنجه (نیم تنهای که روی پیراهن میپوشند)، شال (که به کمر میبندند)، کلاو (کلاهی استوانهای شکل که با پولکهای رنگی تزیین شده) و کلکه که روسری است با رشتههای بلند از ابریشم سیاه و سفید که با سوزن دوزیهای سنتی این منطقه تزیین میشود.
دیدن لباسهای بومی مردم این منطقه در زمان برگزاری مراسم و آیینها یکی از جذابیتهای فرهنگی استان کردستان است؛ آیینهای مثل: جشن پیرشالیار که ریشه در اعتقاد و باورهای مردم به افسانه باستانی از پیرمردی در روستای اورامان کردستان باز میگردد، این جشن سالی دو بار در نیمه بهار و زمستان انجام میشود؛ یکی دیگر از آیینها مراسم تربی است که در نکوداشت یاد درگذشتگان برگزار شده و فضایی معنوی دارد (تربی از تربت گرفته شده که در لغت به معنای خاک است) و یا مراسم میرمیرین که با شکوه خاص در فرارسیدن عید نوروز انجام میشود، علاوه بر این آیینها و آداب بومی، مراسمهای مذهبی مثل: اعیاد، مراسم ماه رمضان، سوگواری ماه محرم و صفر در این استان برگزار میشود.
صفحهی مورد نظر پیدا نشد کردستان یکی از ارزشمندترین و معروفترین نوع فرشهای ایران با طرحهای شکسته است که شهرتی جهانی دارد. از میان این طرحها میتوان به ماهیدرهم (هراتی)، ریزماهی، نقش بتهای، گلوکیلی، گلمیرزاعلی، گلمینا، شاخگوزنی و میناخانی اشاره کرد. صفحهی مورد نظر پیدا نشد هنر معروف دیگر کردستانیهاست. در زبان کردی گلیم را «به ر، به ره» میگویند. معروفترین نوع گلیم کردستان «سنه» نام دارد. گلیم سنه دورویه است و هر دو روی قابل استفاده میباشد، ساخت وسایل چوبی و نازککاری از دیگر هنرها و صنایع دستی مردم کردستان و به ویژه شهر سنندج است. استان کردستان مهمترین استان کشور از لحاظ تولید محصولات نازککاری است. از مهمترین محصولاتی که با نازککاری ساخته میشود میتوان به تخته نرد، قوطی سیگار، قلمدان، تخته شطرنج، شیرینیخوری، کیف زنانه، جعبه لوازم آرایش، سینی و بشقاب اشاره کرد. [page slug=shoemaker-weaving-desc] یا کلاشبافی هنر دیگر مردم کردستان است.
برای تهیه سوغاتی در استان کردستان علاوه بر صنایع دستی میتوان انواع شیرینیها را نیز انتخاب کرد. شیرینی کنجدی خاص شهر سنندج، بادامسوخته، آدامس سقز با خاصیت درمانی، نـان کاک، نان برنجی، عسل طبیعی، روغن طبیعی، باسلوق، خشکبار، مویز، برساق که نوعی نان روغنی و مخصوص شهر بیجار است و شربت مویز مخصوص شهر بانه.
و در آخر، اگر میهمان کردستان شدید غذاهای سنتی مثل: عدسی با رشته، کلانه، آش دوغکه، ساوار، شله گنیم و گردول را امتحان کنید.