آسباد یکی از سازههایی است که نشان میدهد بشر خود را با شرایط تطبیق میدهد. منطقه خراسان به دلیل وزش بادهای ۱۲۰ روزه یکی از بهترین مکانها برای استفاده از انرژی باد است.
آسباد، سازهای بادی است كه در گذشته به منظور آسياب كردن گندم به كار گرفته میشد و تا ۷۰ سال پيش در بیشتر منطقههای خراسان جنوبی به ويژه در شهر و بخشهای Nehbandan به خاطر وجود بادهای ۱۲۰ روزه مورد استفاده بوده است. اين آسياب بادها برخلاف آسياب گندم اروپايی كه به صورت افقی طراحی شده محورهايی عمودی دارند. در گذشته در هر روستایی یک آسباد حداقل مشغول به کار بوده است. اگر از میانسالان این خطه هم سراغ بگیرید، برایتان از آسبادهایی میگویند که در تپهای کنار روستایشان مشغول به کار بوده است.
دو ديوار موازی به ارتفاع ۱۰ متر كه به فاصله ۴ متری هم قرار دارند ساختمان عمومی آسباد را تشكيل میدهند، در قسمت شمالی اين محفظه پرههای بزرگی وجود دارد كه با كمك نيروی باد میچرخند. چرخش پرهها اهرم بزرگ و سنگ زيرين را به حركت در آورده و عمليات آسياب كردن شروع میشود.
محور آسباد به شكل يك تير ثابت به طول ۴/۵ تا ۵ متر است كه بر سطح آن شكافهایی مستطيل شكل به وجود آمده تا بازوها در آن قرار گيرند. بازو شامل چوبهای موازی است كه تيرها را در يك حالت عمودی و در معرض باد نگه میدارند. سنگ آسياب شامل دو سنگ هم اندازه مدور است كه سنگ زيرين ثابت و سنگ فوقانی متحرك است. طبقه همكف آسخانه نيز شامل انبارهای نگهداری آرد و گندم و يك رشته پلكان منتهی به طبقه فوقانی است. آسیابها به خاطر نوع کاربردی که داشتند، تزیین یا گچکاری خاصی در آنها دیده نمیشود.
مجموعه آسبادهای نشتیقان، هوش از سر انسان میرباید. مجموعهای بزرگ که رونق گذشته آن را نشان میدهد. خوشبختانه چندتای این آسبادها کار میکنند و می توانید آرد آس شده آن را ببینید.