چوب، یکی از کهنترین مواد اولیهای است که از آغاز خلقت در کنار انسان بوده؛ تلفیق چوب با خلاقیت و هنرمندی دستان انسان میتواند آثاری زیبا را رقم بزند.
معرق به معنای تکه تکه و رگه رگه است. معرق کاری روی چوب در اصل بوجود آوردن نقش با تکه چوبهای رنگی دور بری شده و چیدمان آنها کنار هم به گونهای است که یک طرح مشخص و نقش از قبل تعیین شده پدیدار شود. هنر معرق کاری بیشتر نقش تزیینی دارد مثل: تابلو، طراحی صفحه میز، جام درب، پارکت، راه پله، سقف و ... . در اجرای هنر معرق لازم است هنرمند رنگها و ترکیبشان با هم را به خوبی بشناسد، همچنین از انواع چوب هم شناخت داشته باشد. با پیشرفت هنر معرق کاری به جز چوب از مواد دیگری مثل: فیبر، شیشه، صدف، فلز و ... در خلق یک اثر هنری استفاده میشود. از چوب درختان: گردو، نارنج، گیلاس، آبنوس، زرشک، زبان گنجشک، گلابی، نارون و ... برای معرق کاری استفاده میشود.
در کل دو نوع معرق وجود دارد:
• معرق زمینه چوب: معرقی که هم طرح و هم زمینه کار با چوب کار شود.
• معرق زمینه رنگ (پلی استر): به معرقی گفته میشود که در آن زمینه خالی اثر با رنگ پوشش داده شود و طرح اصلی از چوب باشد.
وسایل مورد نیاز برای معرق کاری شامل: میزکار، پیشکار (چوبی مستطیل شکل که برای ثابت نگهداشتن قطعات در حال برش استفاده میشود)، تیغه اره مویی (چوببر، فلزبر)، چکش، سوهان، چوب ساب، گیره دستی و ... . با پیشرفت تکنولوژی دستگاههایی مثل: ماشین پوست، گولیش، سنباده لرزان، پمپ باد، لیسه به کمک هنر معرق کاری آمدهاند.
کار معرق با انتخاب نقش شروع میشود، در انتخاب طرح و نقشه معرق هیچ محدودیتی وجود ندارد، بعد از انتخاب طرح، آنرا روی کاغذ میکشند و با چسب روی تخته سهلایی میچسبانند، بعد از ثابت شدن طرح روی تخته سه لایی، مرحله خرد کردن نقشه با اره مویی انجام میشود. هر قطعه جدا شده از طرح اصلی با میخ سایه به طور موقت روی تخته زمینه قرار میگیرد، بعد از کامل شدن نقشه به شکل پازل، هر کدام از قطعهها را روی چوبهای رنگی به وسیله همان میخهای سایه ثابت میکنند و با اره مویی دور بری میکنند (در هر دو نوع معرق کاری زمینه چوب و زمینه رنگ تا اینجای کار شبیه به هم پیش میرود) با کامل شدن قطعههای خرد شده و در اصل کامل شدن نقش اصلی، چسبی از ترکیب سریشم و پودر امرا آماده میشود و در بین شیار قطعههای برش خورده قرار میگیرد و فاصله بین نقشهای خرد شده را پر میکند به شکلی که نقشها بهم چسبیده و ثابت میشوند و طرح اصلی به شکل پازل تکمیل میشود. بعد از کامل شدن نقش اصلی پشت کار را سمباده میزنند تا سطح آن یک دست شود، در این مرحله پشت کار را چسب گرم میزنند و در تخته زمینه قرار میدهند؛ اگر در معرق زمینه کار هم از چوب باشد، معرق زمینه چوب خوانده میشود و نقش معرق کاری شده را بین دستگاه پرس میگذارند و در مرحله آخر، اثر معرق کاری شده را با دستگاه سنباده صیقلی و یکنواخت میکنند.